Kto organizuje protesty?
Protesty pracowników transportu w Belgii są najczęściej organizowane przez związki zawodowe reprezentujące pracowników sektora publicznego oraz transportowego. Związki te mobilizują pracowników do strajków, domagając się poprawy warunków pracy, wyższych płac i lepszych warunków zatrudnienia. Protesty obejmują różne grupy zawodowe, od pracowników obsługi naziemnej, po kontrolerów ruchu lotniczego, a także personel odpowiedzialny za bezpieczeństwo na lotniskach.
Odwołane loty i zmiany w rozkładach
Strajki pracowników transportu w Belgii regularnie prowadzą do odwoływania lotów przez przewoźników, takich jak Brussels Airlines, czy zakłóceń w funkcjonowaniu lotnisk. Przykładem jest niedawny strajk, podczas którego Brussels Airlines anulował połowę swoich zaplanowanych lotów, w tym wiele rejsów do Polski. Podobne trudności napotykają pasażerowie korzystający z lotniska w Charleroi, obsługującego tanie linie lotnicze, takie jak Ryanair i Wizzair. Choć lotnisko rzadziej odwołuje całe rejsy, zapowiadane opóźnienia sięgające wielu godzin mogą skutecznie zdezorganizować podróż. W 2024 roku w Belgii zorganizowano aż 12 dużych strajków pracowników transportu, co oznacza, że takie protesty odbywały się średnio raz w miesiącu. Były to zarówno krótkie, kilkugodzinne akcje, jak i całodniowe strajki, które paraliżowały działanie lotnisk i transportu publicznego. Wśród najbardziej dotkliwych strajków znalazły się te, które miały miejsce w okresie wakacyjnym oraz w okresach świątecznych, kiedy liczba podróżnych jest największa.
Utrudnienia na lotniskach
Strajki paraliżują nie tylko same loty, ale także działanie portów lotniczych. Obsługa naziemna, kontrolerzy lotów czy personel odpowiedzialny za bezpieczeństwo – wszyscy oni są częścią sektora transportu i często biorą udział w protestach. W konsekwencji pasażerowie spotykają się z:
•długimi kolejkami do odprawy i kontroli bezpieczeństwa,
•niepewnością co do statusu swojego lotu, co wymusza wielogodzinne oczekiwanie na lotniskach,
•brakiem jasnych informacji ze strony przewoźników, co dodatkowo potęguje stres.
Prawa pasażera w przypadku strajków na lotniskach
Unijne przepisy, a w szczególności rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 261/2004 w sprawie ustalania wspólnych zasad odszkodowania i pomocy pasażerom w przypadku odmowy przyjęcia na pokład, odwołania lub dużego opóźnienia lotów, zapewniają ochronę praw pasażerów w przypadku odwołanych lub opóźnionych lotów. W przypadku strajków pasażerowie mają prawo do:
1.Zwrotu kosztów biletu lub zmiany rezerwacji na inny termin.
2.Pomocy na lotnisku, obejmującej posiłki, napoje oraz, w razie potrzeby, zakwaterowanie.
3.Odszkodowania finansowego, chyba że przewoźnik wykaże, że zakłócenia były spowodowane nadzwyczajnymi okolicznościami, niezależnymi od jego działalności.
Czy strajk uznaje się za nadzwyczajne okoliczności?
Zgodnie z przepisami rozporządzenia, przewoźnik może zostać zwolniony z obowiązku wypłaty odszkodowania, jeśli strajk jest uznawany za nadzwyczajną okoliczność. Takie okoliczności obejmują sytuacje, które są poza kontrolą linii lotniczej, jak:
•Strajk pracowników portu lotniczego lub kontrolerów ruchu lotniczego – ponieważ te grupy pracowników nie są zatrudniane bezpośrednio przez przewoźników, strajk tych osób uznawany jest za okoliczność, która zwalnia linie lotnicze z odpowiedzialności za odszkodowanie.
W takich przypadkach, choć pasażerowie nadal mają prawo do pomocy i zmiany rezerwacji, przewoźnik nie jest zobowiązany do wypłaty odszkodowania finansowego, ponieważ te zdarzenia są klasyfikowane jako nadzwyczajne okoliczności, które uniemożliwiają wykonanie usług transportowych. Dzięki tym regulacjom pasażerowie mają zagwarantowaną pomoc w trudnych sytuacjach, choć w przypadku strajków, które są poza kontrolą przewoźnika, nie zawsze przysługuje im odszkodowanie. Jednak nadal istnieje obowiązek zapewnienia odpowiedniej opieki oraz możliwości zmiany rezerwacji lub zwrotu pieniędzy za bilety.
Strajk pracowników lotniska – co z odszkodowaniem dla pasażerów?
Strajk pracowników lotniska, podobnie jak kontrolerów ruchu lotniczego, jest klasyfikowany jako „okoliczność nadzwyczajna”, ponieważ przewoźnik lotniczy nie ma na niego wpływu. Oznacza to, że linie lotnicze są zwolnione z obowiązku wypłaty odszkodowania za opóźnienia lub odwołane loty wynikające z takich protestów. Jednak nawet w takich sytuacjach przewoźnik jest zobowiązany do zapewnienia pasażerom odpowiedniej opieki. Obejmuje to organizację posiłków, napojów, a w przypadku dłuższego oczekiwania także zakwaterowania. Pasażerowie mają również prawo do zwrotu kosztów biletu lub zmiany terminu lotu, jeśli rejs został odwołany. Warto pamiętać o swoich prawach, aby zminimalizować niedogodności związane z utrudnieniami.
Kiedy pasażer ma prawo do odszkodowania za odwołany lub opóźniony lot z powodu strajku?
Pasażerowie mają prawo do odszkodowania w przypadku odwołania lub opóźnienia lotu, ale tylko wtedy, gdy strajk nie jest uznawany za „nadzwyczajną okoliczność”. Jeśli strajk dotyczy pracowników linii lotniczej (np. personelu pokładowego lub załogi samolotu), przewoźnik może być odpowiedzialny za wypłatę odszkodowania. Zgodnie z przepisami rozporządzenia UE nr 261/2004, pasażerowie mogą otrzymać odszkodowanie w wysokości od 250 do 600 euro, zależnie od długości opóźnienia i odległości lotu. W przypadku strajku personelu lotniska lub innych usług zewnętrznych, takich jak kontrolerzy ruchu lotniczego, strajk uznawany jest za „nadzwyczajną okoliczność”, co zwalnia przewoźnika z obowiązku wypłaty odszkodowania. Jednak nawet w takich przypadkach pasażerowie mają prawo do zapewnienia opieki, w tym posiłków, napojów i, w razie długiego opóźnienia, zakwaterowania, a także do zmiany rezerwacji lub zwrotu kosztów biletu. Warto zawsze sprawdzać szczegóły sytuacji, ponieważ decyzja o przyznaniu odszkodowania zależy od charakterystyki strajku i okoliczności konkretnego lotu.
Temat komentuje ekspert ds. praw pasażerów David Janoszka z firmy AirCashBack:
W preambule rozporządzenia (WE) nr 261/2004 wprost mowa, iż odpowiedzialność przewoźników lotniczych powinna być wyłączona, gdy zaburzenie lotu spowodowane jest zaistnieniem strajków mających wpływ na działalność przewoźnika. Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej doprecyzowało tę kwestię poprzez wskazanie, że wyłącznie strajk zewnętrzny względem działalności przewoźnika lotniczego stanowi nadzwyczajną okoliczność, zatem mowa tu o strajkach osób niezwiązanych bezpośrednio z przewoźnikiem, np. kontrolerów ruchu lotniczego czy pracowników lotniska. Tym samym nie budzi wątpliwości, że obecne strajki na belgijskich lotniskach mogą zwalniać linie lotnicze z odpowiedzialności za odwołanie czy opóźnienie lotu, o ile naturalnie istnieje związek między danym lotem a okolicznościami panującymi w Belgii. Niemniej dla zwolnienia się z obowiązku wypłaty odszkodowania w myśl art. 5 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 261/2004 przewoźnik lotniczy musi nie tylko wykazać zaistnienie nadzwyczajnej okoliczności, ale również fakt, że wobec zaistnienia takiego "nadzwyczajnego zdarzenia" podjął wszelkie racjonalne środki celem uniknięcia odwołania lotu czy znacznego opóźnienia w podróży pasażera. Przewoźnik lotniczy toteż jest obowiązany zapewnić pasażerowi przede wszystkim lot alternatywny w najbliższym możliwym terminie albo w terminie dogodnym dla pasażera. Kwestia, czy dana okoliczność jest "nadzwyczajna" nie zwalnia również przewoźnika z obowiązku zagwarantowania pasażerowi opieki w postaci posiłków oraz napojów czy zakwaterowania w hotelu, gdy zachodzi konieczność pobytu na lotnisku przez noc.
Pierwszy strajk na lotnisku w Belgii w 2025 roku
13 stycznia 2025 roku Belgia doświadczyła pierwszego w tym roku strajku pracowników transportu, który miał poważne konsekwencje dla podróżujących. Strajk objął szeroki zakres sektora transportowego, w tym pracowników lotnisk i linii lotniczych, co prowadziło do odwołań wielu lotów, zwłaszcza tych międzynarodowych. Krajowy przewoźnik Brussels Airlines ogłosił, że odwołał część swoich lotów, w tym kilka rejsów do Polski, takich jak loty do Warszawy i Krakowa. Strajk wpłynął również na lotnisko w Charleroi, które obsługuje tanie linie lotnicze, takie jak Ryanair i Wizzair, gdzie zapowiedziano liczne opóźnienia. Pasażerowie zostali zmuszeni do długiego oczekiwania, a część z nich musiała zmieniać swoje plany podróży. Jest to pierwszy tego rodzaju protest w 2025 roku, który pokazał, jak strajki pracowników transportu nadal mają duży wpływ na podróże lotnicze, wprowadzając chaos i niepewność w ruchu lotniczym.
Jak dodaje ekspert ds. praw pasażerów z AirCashBack – Warto zasygnalizować, iż dla kwestii, czy pasażerowi należne jest odszkodowanie, istotna jest ocena działań przewoźnika lotniczego po ustaniu nadzwyczajnej okoliczności, czyli np. po ustaniu strajków i przywróceniu ruchu lotniczego na lotniskach. Przewoźnik lotniczy ma obowiązek zagwarantować pasażerowi najbliższy dostępny lot do jego miejsca docelowego, nawet gdy lot ten wykonywany jest przez inną linię lotniczą. Jeżeli pasażer jest w stanie – przykładowo – stwierdzić, że jeszcze tego samego dnia dostępny był bilet do miejsca docelowego w ramach oferty innej linii lotniczej, a przewoźnik lotniczy mimo to zagwarantował lot alternatywny odbywający się kilka dni później (albo takiej propozycji w ogóle nie było), pasażer może być uprawniony do odszkodowania z rozporządzenia (WE) nr 261/2004 niezależnie od tego, czy na odwołanie lotu wpływ miała nadzwyczajna okoliczność. Podobnie może być w przypadku, gdy przewoźnik lotniczy wykonuje pierwotny lot z kilkunastogodzinnym opóźnieniem, licząc od ustania nadzwyczajnej okoliczności.
Jak pasażerowie mogą się przygotować?
W obliczu ryzyka strajków warto podjąć kilka działań, które mogą złagodzić skutki utrudnień:
•regularnie sprawdzaj informacje o lotach i sytuacji na lotnisku,
•wybieraj elastyczne taryfy biletowe, które umożliwiają łatwą zmianę rezerwacji,
•upewnij się, że masz odpowiednie ubezpieczenie podróżne, które obejmuje zakłócenia spowodowane strajkami.