Niektóre uważane są za wyjątkowo cenne smakowo. To np. charakterystyczny masłoborowik królewski (borowik królewski), którego stanowiska znajdują się m.in. na Dolnym Śląsku, czy niezwykle rzadki boczniak mikołajkowy z jednym (historycznym) stanowiskiem w okolicach Elbląga. Kwestię ochrony grzybów w Polsce reguluje rozporządzenie ministra środowiska z 9 października 2014 roku w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
Które grzyby są chronione w Polsce?
W publikowanych na swoich stronach opracowaniach sami leśnicy zwracają uwagę na to, że wiedza ludzi na temat grzybów chronionych jest znikoma. Nie znamy grzybów pod ścisłą ochroną i zwykle nie umiemy ich poprawnie wskazać. Na liście są gatunki, które niewprawny grzybiarz może pomylić z pospolitymi grzybami jadalnymi. To na przykład jadalny maślak trydencki, którego można pomylić z maślakiem żółtym. Łatwa do pomylenia z inną truflą (letnią) jest także trufla wgłębiona – w tym przypadku jednak znalezienie chronionego gatunku trufli byłoby rozpatrywane wręcz w kategoriach sensacji, ponieważ od lat nie znaleziono stanowiska tego grzyba w Polsce.
Grzyby pod ścisłą ochroną – pełna lista
Na liście podanej w ministerialnym rozporządzeniu znajdują się dokładnie 54 gatunki dziko występujących grzybów, które są objęte ochroną ścisłą. Są to:
- promieniak wilgociomierz (Astraeus hygrometricus)
- opieńka torfowiskowa (Armillaria ectypa)
- żyłkowiec różowawy (Rhodotus palmatus)
- Sarcosoma globosum (nie ma polskiej nazwy)
- boczniak mikołajkowy (Pleurotus eryngii)
- borowik korzeniasty (Boletus radicans)
- borowik żółtobrązowy podgat. królewski – masłoborowik królewski (Boletus appendiculatus ssp. regius)
- borowik szatański (Boletus satanas)
- czareczka długotrzonkowa (Microstoma protracta)
- czarka jurajska (Sarcoscypha jurana)
- dwupierścieniak cesarski (Catathelasma imperiale)
- wilgotnica czapeczkowata (Hygrocybe calyptriformis)
- gwiazda wieloporowa (Myriostoma coliforme)
- gwiazdosz Geastrum lageniformegwiazdosz angielski (Geastrum berkeleyi)
- gwiazdosz bury (Geastrum elegans)
- gwiazdosz karzełkowaty (Geastrum schmidelii)
- gwiazdosz kwiatuszkowaty (Geastrum floriforme)
- gwiazdosz szorstki (Geastrum campestre)
- gwiazdosz węgierski (Geastrum hungaricum)
- gwiazdosz workowaty (Geastrum saccatum)
- gwiazdosz wzniesiony (Geastrum fornicatum)
- kolcownicowate (Bankeraceae)
- kolczakówka dołkowana (Hydnellum scrobiculatum)
- kolczakówka kasztanowata (Hydnellum ferrugineum)
- kolczakówka niebieskawa (Hydnellum caeruleum)
- kolczakówka piekąca (Hydnellum peckii)
- kolczakówka pomarańczowa (Hydnellum aurantiacum)
- kolczakówka strefowana (Hydnellum concrescens)
- kolczakówka wonna (Hydnellum suaveolens)
- kolczakówka żółtobrązowa (Hydnellum compactum)
- sarniak Sarcodon joeides
- sarniak Sarcodon underwoodii
- sarniak sinostopy (Sarcodon glaucopus)
- sarniak szorstki (Sarcodon scabrosus)
- szaraczek sosnowy (Boletopsis grisea)
- koronica ozdobna (Sarcosphaera coronaria)
- maślak trydencki (Suillus tridentinus)
- berłóweczka czeska (Tulostoma kotlabae)
- berłóweczka łuskowata (Tulostoma squamosum)
- berłóweczka rudawa (Tulostoma melanocyclum)
- jamkówka białobrązowa (Antrodia albobrunnea)
- pniarek lekarski (Fomitopsis officinalis)
- pomarańczowiec bladożółty (Pycnoporellus alboluteus)
- porojęzyk dębowy (Piptopurs quercinus)
- późnoporka czerwieniejąca (amylek japoński) (Amylocystis lapponicus)
- powłocznik białofioletowy (Corticium polygonioides)
- krążkówka żyłkowana (Disciotis venosa)
- soplówka jeżowata (Hericium erinaceum)
- tęgoskór korzeniasty (Scleroderma septentrionale)
- trufla wgłębiona (Tuber mesentericum)
- miękusz szafranowy (Hapalopilus croceus)
- szkieletnica wonna (Skeletocutis odora)
- żagiew korzonkowa (Polyporus rhizophilus)
Jaka jest kara za zbieranie grzybów chronionych?
Za niszczenie lub zbieranie grzybów znajdujących się pod ochroną można zapłacić karę w wysokości nawet 5 tysięcy złotych. Z tej odpowiedzialności nie zwalnia niewiedza i nieznajomość tych grzybów. To grzybiarz, który wybiera się do lasu – jak czytamy w opracowaniu dostępnym na stronach Lasów Państwowych – ma obowiązek zapoznania się z listą gatunków chronionych.
Warto dodać, że grzybów – niezależnie od ich statusu – nie wolno także zbierać na terenie parków narodowych i rezerwatów. Tu za pozyskiwanie runa leśnego można zapłacić mandat w wysokości 500 zł (ale jeśli to grzyb chroniony, kara szybuje do wspomnianych 5 tysięcy).
Czytaj też:
Piękny porcelanowy grzyb w polskich lasach. Choć przyciąga, lepiej go nie dotykaćCzytaj też:
Powszechny nawyk przy grzybobraniu może kosztować zatrucie. Błąd popełniają nawet doświadczeni grzybiarze