Osoby, które miały w wakacyjnych planach odwiedzić Grecję, w obliczu niebezpiecznej sytuacji związanej z pożarami, wolą zmienić destynację i na urlop polecieć gdzie indziej. Wielu klientów biur podróży usłyszało jednak, że szalejący żywioł uzasadnia bezkosztową rezygnację z wycieczki, tylko gdy pożary występują w miejscu docelowym imprezy turystycznej lub w jego najbliższym sąsiedztwie i mogą zagrażać bezpieczeństwu podróżnych albo istotnie wpływać na ich wypoczynek lub transport do miejsca docelowego. Część turystów jednak nie chce lecieć nawet na północ Rodos, wiedząc, że południe się pali. Obawiają się zmiany kierunku wiatru. Urlop może być także stresujący dla tych, którzy wybierają się na Korfu czy Kretę. Wprost.pl postanowiło skonsultować ten punkt widzenia touroperatorów z przepisami i specjalistą od prawa turystycznego. Okazuje się, że podróżni mają większe prawa.
Nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności
Zasady bezkosztowego odstąpienia przez podróżnego od umowy o udział w imprezie turystycznej reguluje artykuł 47 ust. 4 ustawy o imprezach turystycznych oraz powiązanych usługach turystycznych. Podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie przed jej rozpoczęciem bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać w takiej sytuacji wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia.
Zgodnie z definicją zawartą w ustawie przez nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności należy rozumieć sytuację pozostającą poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania. Ponadto w preambule dyrektywy turystycznej wskazano, że nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności mogą obejmować przykładowo działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej.
Należy pamiętać, że samo wystąpienie nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie nie stanowi samodzielnej przesłanki do odstąpienia przez podróżnego od umowy o udział w imprezie turystycznej. Aby móc skutecznie od niej odstąpić w przypadku nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie należy wykazać, że okoliczności te mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego.
– Czasami zdarza się, że w takich okolicznościach organizatorzy turystyki sami odwołują imprezy turystyczne, zwracają klientom całość wpłat. Często jednak to podróżnemu pozostaje złożenie do organizatora turystyki oświadczenia o odstąpieniu od umowy, z powołaniem się na wskazany art. 47 ust. 4 ustawy. Takie pismo powinno być najlepiej uzasadnione, bowiem organizatorzy turystyki mogą próbować kwestionować, że te okoliczności rzeczywiście zaszły i czasami rzeczywiście to robią. Im więc lepiej pismo będzie uzasadnione, z nawiązaniem do przesłanek wskazanych w tym przepisie, tym większa będzie szansa, że organizator nie będzie tego kwestionował – radzi dr Piotr Cybula. – Trzeba więc wykazać po pierwsze, że w ogóle „wystąpiły nieuniknione i nadzwyczajnych okoliczności”, tj. mamy sytuację pozostającą poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania. Po drugie, że wystąpiły one „w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie”. Po trzecie, że te okoliczności „mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego”.
Urlop jest po to, by wypoczywać, a nie bać się
Podróżni, którzy mają wykupione wycieczki w miejsca, gdzie obecnie nie ma pożarów, ale są one w innej części zajętej ogniem wyspy, również mogą uzyskać zwrot kosztów, tyle, że przed sądem. W jednej z takich spraw zapadł już wyrok i może okazać się on precedensowy.
– W marcu tego roku zakończyła się sprawa, w której reprezentowałem klientów w sporze z biurem podróży dotyczącym rezygnacji przez klientów z uwagi na pojawienie się w Grecji pożarów w 2021 roku. W ich ocenie zakłóciłyby ich wyjazd. W tym przypadku sąd uznał, że przesłanki z art. 47 ust. 4 zostały spełnione, mimo tego, że nie wszyscy zrezygnowali z wycieczki i docelowa destynacja nie była objęta bezpośrednio pożarami – podkreśla radca prawny.
W tej sprawie sąd uznał, że w momencie składania oświadczenia o odstąpieniu od umowy 05 sierpnia 2021 roku sytuacja pożarowa w Grecji była na tyle niebezpieczna, że uzasadniona była konkluzja, iż zaistniały nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności, które miały znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego.
– W istotę imprezy turystycznej wpisuje się wypoczynek, będący następstwem realizacji usług przez organizatora, a nie ciągła troska o własne zdrowie i życie, obawa o ryzyko dotarcia lub wzniecenia pożaru blisko miejsca pobytu, zamknięcia ośrodka, konieczności ewakuacji, o warunki powrotu do domu i poniesienie kosztów z tym związanych – dodaje dr Piotr Cybula. – Już w momencie składania przez powodów kwestionowanych oświadczeń o odstąpieniu od umowy istniało bowiem ryzyko znalezienia się w obrębie pożaru, a co najmniej brak możliwości podziwiania krajobrazów, zwiedzania i korzystania z miejscowych atrakcji, co wiązałoby się dla nich z dużymi niedogodnościami oraz stresem i w rezultacie uniemożliwiałoby im odbycie wycieczki w zaplanowany sposób. Wybierając się w podróż do innych zakątków świata, warto poznać tamtejszą kulturę i tradycję oraz skorzystać z oferowanych atrakcji. Temu właśnie służą podróże i takie też były plany powodów.
Odszkodowanie i zadośćuczynienie za zmarnowany urlop
Dlatego uzyskali oni zwrot kosztów całej imprezy. Radca prawny podkreśla, że o zwrot kosztów mogą starać się także klienci biur podróży, którzy zostali ewakuowani z wysp w trakcie trwania urlopu. Dodaje także, że wiele w tej sytuacji zależy od mądrości organizatorów wyjazdów.
– Jeżeli sytuacja jest oczywista, organizator turystyki może sam odwołać imprezę turystyczną, powołując się na nadzwyczajne i nieuniknione okoliczności na podstawie art. 47 ust. 5. Zdarza się jednak, że organizatorzy traktują to jako ostateczność, oczekując rezygnacji podróżnych i czasami kwestionując ich prawo do bezkosztowej rezygnacji z wyjazdu. To jednak ryzykowne dla organizatora. W chwili rozpoczęcia imprezy wie on przecież o zagrożeniu, a więc jeśli takie zamieszki czy pożary wpłyną na nienależyte wykonanie umowy, to organizatorowi trudno będzie uchylić się od odpowiedzialności. Zapłaci turystom i odszkodowanie, i zadośćuczynienie za zmarnowany urlop – podsumowuje dr Piotr Cybula.
Polskie władze wydały już ostrzeżenia przed wyjazdami w rejony pożarów, apelując aby wybrać rezygnację lub inny kierunek wakacji. Takie komunikaty wydawane przez władze mogą także pomóc w staraniach o uzyskanie środków za anulowany przez turystów wyjazd.
– Można powoływać się na nie w sądzie, uzasadniając swoją decyzję o odwołaniu wyjazdu – dodaje radca prawny.
Czytaj też:
MSZ ostrzega przed pożarami. „Rozważ rezygnację lub wybierz inny kierunek”Czytaj też:
Turyści obawiają się wakacji w Grecji. „Na razie wyloty zgodnie z planem”