Prisztina - najmłodsza stolica Europy
Zwiedzanie stolicy polecamy zacząć od wyjątkowego pod względem architektonicznym - bo uznawanego za jeden z najbrzydszych budynków świata - gmachu Biblioteki Narodowej. Został wybudowany czterdzieści lat temu zgodnie z nurtem brutalistycznym, charakterystycznym dla ówczesnej Jugosławii, jednak w tym tkwi cały jego urok. Posiada aż 99 szklanych kopuł, które nawiązują do tradycyjnego albańskiego nakrycia głowy. Najdziwniejsze jednak jest to, że cała powierzchnia budynku opleciona jest metalową siatką. Trzeba przyznać, że naprawdę robi wrażenie. Okolica biblioteki jest spokojna i zielona, stąd upodobali ją sobie studenci.
W Prisztinie znajdują się dziesiątki wartych zobaczenia obiektów sakralnych zarówno dla wyznawców islamu, jak i prawosławia. Tutaj mieści się najstarszy meczet na terenie Kosowa - Meczet Cesarski pochodzący z przełomu XIV i XV wieku. Niewiele młodszy, a równie imponujący jest Wielki Meczet położony nieopodal centrum stolicy. Warto także rzucić okiem na niedokończoną cerkiew pod wezwaniem Chrystusa Zbawiciela.
Ale Prisztina to nie tylko zabytki, ale także młode, tętniące życiem miasto z mnóstwem klimatycznych antykwariatów, hipsterskich kawiarni i restauracji. Pod tym względem stolica Kosowa nie różni się niczym od podobnych miejsc w całej Europie. W czasie spacerów zobaczycie tez mnóstwo pomników ubranych w albańskie flagi. Wśród nich także najbardziej znany - „Newborn” – pokryty wielkimi literami z flagami 99 państw.. Na koniec zostawiliśmy pomnik, który napotkany nagle w czasie spaceru mógłby wywołać wasze zdumienie. To pomnik... byłego prezydenta USA Billa Clintona. Skąd się tam wziął? Jest wyrazem podziękowania od Kosowian, którzy uważają go za ojca niepodległości.
Jeśli zaś znudzi wam się spacerowanie w upalny dzień, możecie sobie podarować chwilę wytchnienia nad wodą. Zaledwie dwadzieścia kilometrów od miasta usytuowane jest jezioro Batllave, jedyne tego typu kąpielisko w kraju.
Prizren – najbardziej urokliwe miasteczko w Kosowie
Ze stolicy w nieco ponad godzinę dojedziecie komunikacją publiczną do miasta Prizren, które było pod panowaniem Bułgarii, Cesarstwa Wschodniorzymskiego, Serbii i Imperium Osmańskiego. Każde z nich naznaczyło swoją obecność w tym miejscu, przez co może się poszczycić wspaniałą, różnorodną architekturą.
Kilka minut spacerkiem od dworca rzuci wam się w oczy XII-wieczna Cerkiew Bogurodzicy Ljeviškiej. Dzięki staraniom Serbów budynek w 2006 roku został uznany przez UNESCO za obiekt o wyjątkowym znaczeniu dla kultury światowej. Wspólnie z innymi monasterami w regionie tworzą wpis „Średniowieczne zabytki Kosowa” i jako całość znalazły się na liście zabytków światowego dziedzictwa w niebezpieczeństwie. Dwa lata wcześniej podczas zamieszek doszło tam do pożaru. Sam obiekt doczekał się remontu, jednak wnętrze wciąż nie jest dostępne dla zwiedzających.
Nad Prizren wznosi się forteca Kaljaja, skąd rozpościerają się niesamowite widoki na całe miasto i okalające je góry. Warto poświęcić godzinkę i wspiąć się na nią, by zobaczyć je na własne oczy.
Peja - brama do Gór Przeklętych
Kolejnym obowiązkowym punktem wycieczki jest Peje - z dwóch powodów. Po pierwsze, same miasto w sobie jest bardzo ciekawe. Wyróżnia się architekturą muzułmańską i osmańsko-bałkańską, jednocześnie jest centrum serbskiego prawosławia. Swoją siedzibę ma tutaj Patriarchat Serbskiej Cerkwi Prawosławnej. Kompleks składa się z czterech świątyń i jest wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Niestety, podczas konfliktu zbrojnego w 1999 roku wiele budynków zostało zniszczonych i po dziś dzień czekają na odnowienie.
Drugim powodem, dla którego trzeba odwiedzić Peje, jest jego idealne położenie. Miasto stanowi świetną bazą wypadową w pobliskie Góry Przeklęte, przez wielu uważane za najcudowniejsze góry na całym Półwyspie Bałkańskim. Pod względem wysokości są podobne do naszych Tatr. Trzeba jednak zaznaczyć, że są one surowsze, z poszarpanymi graniami i pokryte w większym stopniu skałami. Mimo to nie brakuje śmiałków chcących się z nimi zmierzyć. Wiele szczytów jest bowiem dostępnych dla amatorów wspinaczki.
Jednym z nich jest najwyższy szczyt Kosowa – Deravica, liczący 2656 m n.p.m. Szlak rozpoczyna się w miejscowości Decani, gdzie w kilkanaście minut można dojść z Peji. Kilka godzin mozolnej wspinaczki wynagrodzi wam wspaniała panorama na szczyty Kosowa, Albanii i Czarnogóry. Dla spragnionych silniejszych doznań w pobliżu Decani rozciąga się via ferrata z łańcuchami, podporami i klamrami na dosłownie pionowej skalnej ścianie. Góry Przeklęte bez wątpienia potrafią zachwycić!
Mitrovica – podzielone miasto
Interesującym miastem jest Mitrovica - Podzielona na dwie części - serbską i albańską, które wyraźnie ze sobą kontrastują. Po serbskiej stronie znajdują się cerkwie, płaci się w serbskiej walucie – czyli dinarach, szyldy na ulicach zapisane są cyrylicą. Po albańskiej stronie natomiast stoją meczety, płaci się w euro i używa alfabetu łacińskiego. Tutaj znajduje się symboliczny most nad rzeką Ibar, . Obie strony łączy spokojne życie - mieszkańcy popijający kawę lub herbatę w licznych kawiarniach, stare sklepiki z rękodziełem i domy bez numerów.
Warto wiedzieć, że mieszkańcy Kosowa są bardzo pomocni. Niewielka liczba turystów sprawia, że naprawdę dokładają wszelkich starań, żeby przyjezdni czuli się tam komfortowo. A jak tam dotrzeć?
W wyjątkową podróż do Prisztiny zabiorą was Polskie Linie Lotnicze LOT oferujące bezpośrednie połączenie z Warszawy. Czas lotu to około dwie i pół godziny.
Jeśli same Kosowo wam nie wystarcza, nic straconego. W zaledwie czterdzieści minut z Prisztiny dojedziecie do malowniczego Skopje, stolicy Macedonii Północnej. Całkiem blisko znajdują się także albańskie Kukes i Szkodra.
Tekst: Nikodem Buła